ԱՄՆ-ի հատուկ դեսպանորդ Սթիվ ՈՒիտկոֆը թույլատրելի է համարել Աբրահամի համաձայնագրերի ընդլայնումը, նշելով, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են միանալ դրանց ապագայում։ «Մենք կարծում ենք, որ շատ, շատ մոտ ենք այդ երկրներում հակամարտությունների վերջնական լուծմանը։ Ես կարծում եմ, որ երկուսն էլ կարող են ցանկանալ միանալ Աբրահամի համաձայնագրերին»,- ասել է Ուիտկոֆը։ ԱՄՆ-ի հատուկ ներկայացուցչի խոսքով՝ սա շատ կարևոր նախաձեռնություն է երկրի նախագահ Դոնալդ Թրամփի համար, և նա հավատում է դրան։               
 

«Ինձ հա­մար խիստ ան­հաս­կա­նա­լի է «Հի­շում եմ և պա­հան­ջում» կար­գա­խո­սը վե­րաի­մաս­տա­վո­րե­լու և խմ­բագ­րե­լու նա­խա­ձեռ­նու­թ­յու­նը»

«Ինձ հա­մար խիստ ան­հաս­կա­նա­լի է «Հի­շում եմ  և պա­հան­ջում» կար­գա­խո­սը վե­րաի­մաս­տա­վո­րե­լու և խմ­բագ­րե­լու նա­խա­ձեռ­նու­թ­յու­նը»
17.04.2020 | 02:10

«Հի­շում եմ և պա­հան­ջում» կար­գա­խո­սը ֆեյս­բուք սոց­ցան­ցի օգ­տա­տե­րե­րի լու­սան­կա­րի հու­շա­յին շր­ջա­նա­կի վրա միառ­ժա­մա­նակ վե­րախմ­բագր­վեց՝ ստա­նա­լով «Հի­շում եմ» բա­նաձևու­մը: Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թյան թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տի տնօ­րի­նու­թյան ա­ռա­ջարկ-նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը, սա­կայն, տա­րա­կու­սանք, զայ­րույթ ու ան­հան­գս­տու­թյուն ա­ռաջ բե­րեց: Ստիպ­ված էին վե­րա­դառ­նալ հին ու հայտ­նի կար­գա­խո­սին, նաև պար­զա­բա­նել, որ խմ­բագ­րու­մը թյուր տպա­վո­րու­թյուն է ստեղ­ծել քա­ղա­քա­կան գծի փո­փո­խու­թյան մա­սին, ի­րենք ո­րո­շել են խու­սա­փել հնա­րա­վոր շա­հար­կում­նե­րից, փա­րա­տել մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րի ան­հան­գս­տու­թյուն­նե­րը և փո­խել հու­շա­յին շր­ջա­նա­կի գրու­թյու­նը՝ որ­պես ձևա­կեր­պում օգ­տա­գոր­ծե­լով 2015 թ. ըն­դուն­ված «Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան 100-րդ տա­րե­լի­ցի հա­մա­հայ­կա­կան հռ­չա­կագ­րում» ա­ռաջ քաշ­ված «Հի­շում եմ և պա­հան­ջում» կար­գա­խո­սը: Պատ­մա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր, Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թյան թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տի նախ­կին տնօ­րեն ՀԱՅԿ ԴԵ­ՄՈ­ՅԱ­ՆԸ ֆեյս­բու­քյան իր է­ջում անդ­րա­դար­ձել էր նշ­ված խնդ­րին, ինչ­պես նաև ՀՑ­ԹԻ-ի տնօ­րեն Հա­րու­թյուն Մա­րու­թյա­նի՝ Հու­նաս­տան կա­տա­րած գոր­ծուղ­ման ըն­թաց­քում տված հար­ցազ­րույ­ցին:

-Պա­րոն Դե­մո­յան, «Հի­շում եմ և պա­հան­ջում» կար­գա­խո­սի փո­փո­խու­թյա­նը խիստ գնա­հա­տա­կան էիք տվել: Ի՞նչն է հատ­կա­պես մտա­հո­գիչն այս խմ­բագ­րում­նե­րում:
-Ինձ հա­մար խիստ ան­հաս­կա­նա­լի է «Հի­շում եմ և պա­հան­ջում» կար­գա­խո­սը վե­րաի­մաս­տա­վո­րե­լու, վե­րաձևա­կեր­պե­լու նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը: ՀՑ­ԹԻ-ի տնօ­րե­նի հար­ցազ­րույ­ցից ար­դեն տես­նում ենք, որ ինքն ի­րեն հա­մա­րում է ոչ թե ցե­ղաս­պա­նու­թյան, այլ հի­շո­ղու­թյան մաս­նա­գետ, և դեռ պար­տադ­րում իր տե­սու­թյու­նը, տես­լա­կա­նը, պատ­կե­րա­ցում­նե­րը Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան հիմ­նախ­նդ­րի մա­սին: Որևէ մե­կը, լի­նի մեծ գիտ­նա­կան, Ցե­ղաս­պա­նու­թյան թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տի տնօ­րեն, հայտ­նի անձ­նա­վո­րու­թյուն, չի կա­րող ո՛չ բա­րո­յա­կան, ո՛չ մաս­նա­գի­տա­կան հիմ­քով պար­տադ­րել խոր­քա­յին փո­փո­խու­թյուն մի հար­ցի, ո­րը հա­մազ­գա­յին ու զգա­յա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նի: Հար­ցազ­րույ­ցում ար­տա­հայ­տած մտ­քե­րը դրա հաս­տա­տումն են: Ա­սում է, որ ե­կել է թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տում փո­փո­խե­լու ո­րոշ կարծ­րա­ցած պատ­կե­րա­ցում­ներ, քան­զի հի­շո­ղու­թյու­նը կա­յուն ու հաս­տատ երևույթ չէ, այլ են­թա­կա է փո­փո­խու­թյուն­նե­րի:
Սա­կայն ինչ­պես կա­րող ես նման ման­դատ քեզ վե­րագ­րել, երբ դրա­նից ա­ռաջ հայ­տա­րա­րում ես, որ դու բնավ 100 տա­րի ա­ռաջ տե­ղի ու­նե­ցած ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի (չի օգ­տա­գոր­ծում «ցե­ղաս­պա­նու­թյուն» բա­ռը) մաս­նա­գե­տը չես: Երկ­րորդ խն­դի­րը. ե­թե դու հա­մար­վում ես ա­զատ մարդ, և կար­ծում ես, որ ճիշտ ես՝ գի­տա­կան ա­ռու­մով, ճն­շում­նե­րի տակ ընտ­րած կար­գա­խո­սը փո­խե­լով՝ կրկ­նա­կի վար­կա­բե­կում ես ինքդ քեզ և հար­վա­ծի տակ դնում ղե­կա­վա­րածդ հաս­տա­տու­թյու­նը:
-Դի­տա­վո­րու­թյու՞ն, թե՞ չկշ­ռա­դատ­ված գոր­ծո­ղու­թյուն եք տես­նում սրա­նում:
-Ցավն այն է, որ ե­րեկ­վա իմ գրա­ռու­մը իր վար­վե­լա­կեր­պի, գոր­ծե­լաո­ճի, պահ­ված­քի լոկ մի դր­վագն էր: Չու­զե­ցի ծա­վալ­վել. ապ­րիլ ա­միսն է, բարդ ի­րա­վի­ճակ է: Սա շատ լուրջ, խոր­քա­յին խն­դիր է, սկ­սած նրա­նից, որ Մա­րու­թյա­նին (կո­պիտ բառ պետք է օգ­տա­գոր­ծեմ) խց­կե­ցին թան­գա­րան-ինս­տի­տուտ՝ երկ­րորդ փոր­ձից հե­տո: Նրա դրսևո­րած ան­թույ­լատ­րե­լի պահ­ված­քը՝ թան­գա­րա­նի ներ­սում իմ թո­ղած աշ­խա­տան­քա­յին ժա­ռան­գու­թյա­նը, վար­կա­բե­կիչ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը աշ­խա­տա­կից­նե­րի մոտ... և սա այն դեպ­քում, երբ ու­ղիղ մեկ տա­րի իմ կար­գա­վի­ճակն օ­դում կախ­ված էր: Ար­դեն ա­վար­տել էի ղե­կա­վար­ման ժամ­կե­տը, սա­կայն մեկ տա­րի պաշ­տո­նա­պես և ըստ աշ­խա­տան­քա­յին օ­րենս­գր­քի՝ ա­զատ­ված չէի, չէի ստա­ցել հա­մա­պա­տաս­խան հա­տու­ցում չօգ­տա­գործ­ված ար­ձա­կուրդ­նե­րի դի­մաց, ին­չը մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի կո­պիտ խախ­տում է: Հաշ­վի առ­նե­լով այն հա­նա­գա­ման­քը, որ այդ հար­ցը միայն ի­րա­վա­կան կար­գով պետք է լուծ­վեր, այ­սինքն, ես պետք է դա­տի տա­յի թան­գա­րա­նին, 2018-ի սեպ­տեմ­բե­րին թեկ­նա­ծու­թյունս դրե­ցի, մինչ այդ զգու­շաց­նե­լով, որ այլ ե­ղա­նակ չկա, ես պետք է կամ ինչ-որ ձևով վե­րա­կան­գն­վեմ տնօ­րե­նի պաշ­տո­նում, հե­տո շատ ա­րագ ա­զատ­վեմ աշ­խա­տան­քից՝ այդ կերպ խու­սա­փե­լով դա­տա­կան գործ հա­րու­ցե­լուց, քան­զի այլ լու­ծում չկար: Հարցն այն է, որ ես չէի կա­րող ցե­ղաս­պա­նու­թյան թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տի դեմ վար­կա­բե­կիչ, աղմ­կա­հա­րույց գոր­ծո­ղու­թյուն կա­տա­րել: Փո­խա­նակ հաս­կա­նա­լու, որ իմ կող­մից դա մեծ զի­ջում էր, սկս­վե­ցին վար­կա­բե­կիչ գոր­ծու­ղու­թյուն­ներ, ո­րոնց ես չեմ անդ­րա­դառ­նա, քան­զի չեմ ցան­կա­նում, որ հար­ցը դիտ­վի մի­ջանձ­նա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում:
-Ի՞նչ հատ­կա­նիշ­ներ ու մաս­նա­գի­տա­կան ո­րակ­ներ պետք է ու­նե­նա նման կա­ռույ­ցի ղե­կա­վա­րը:
-Նա ա­սում է, թող պատ­մա­բան­նե­րը զբաղ­վեն գր­քե­րով, փաս­տաթղ­թե­րով, ես՝ մարդ­կան­ցով: Թան­գա­րա­նը պատ­մա­կան ուղղ­վա­ծու­թյան մշա­կու­թա­յին հաս­տա­տու­թյուն է և ներ­կա­յաց­նում է հայ ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյան մի մա­սը: Ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը բազ­մա­շերտ խն­դիր է, ե­թե դու չու­նես պատ­մա­կան աշ­խար­հագ­րու­թյան, դեպ­քե­րի ու ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հա­ջոր­դա­կա­նու­թյան, կրո­նա­կան, կու­սակ­ցա­կան, մար­դա­բա­նա­կան, մի­ջազ­գա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին գի­տե­լիք­ներ, ու ար­դա­րաց­նում ես քո չի­մա­նա­լը, դա լր­ջա­գույն խն­դիր է: Մեկ դր­վագ էլ նշեմ. թան­գա­րա­նի գի­տաշ­խա­տող­նե­րից մե­կը, ո­րը ա­տե­նա­խո­սու­թյուն է պատ­րաս­տում, փաս­տա­ցի հե­ռաց­վել է աշ­խա­տան­քից գի­տա­կան բա­նա­վե­ճում իր կար­ծիքն ու­նե­նա­լու և թան­գա­րա­նի կող­մից տնօ­րե­նի խմ­բագ­րած մեկ այլ տեքստ խիստ վի­ճե­լի ու խնդ­րա­հա­րույց դի­տե­լով: Եվ դա­տա­կան հայց է ներ­կա­յաց­րել տնօ­րե­նի դեմ, ո­րով­հետև աշ­խա­տան­քից հե­ռաց­վել է գի­տա­կան այ­լա­կար­ծու­թյան հա­մար: Սա էլ, կար­ծում եմ շատ հս­տակ կեր­պով բնու­թագ­րում է Հ. Մա­րու­թյա­նի ան­պա­տաս­խա­նա­տու գոր­ծե­լաո­ճը:
-Դուք ակ­նար­կել եք, որ ՀՑ­ԹԻ-ի տնօ­րե­նը թուր­քա­կան կող­մի հետ ներգ­րավ­ված է տար­բեր ձևա­չա­փե­րի հաշ­տեց­ման նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րի ու դրա­մաշ­նոր­հնե­րի մեջ, ին­չով էլ բա­ցատր­վում է նրա լեզ­վա­կան ու վար­քագ­ծա­յին «հղկ­ման» գոր­ծըն­թա­ցը: Սա կա­րող է մե­ղադ­րանք դիտ­վել:
-Դա մե­ղադ­րանք չէ, ար­ձա­նագ­րում է: Ես փաս­տե­րով եմ խո­սել: Ան­ցյա­լում նա մի քա­նի դրա­մաշ­նոր­հա­յին ծրագ­րե­րի մեջ է ե­ղել. կան վկա­յող նյու­թեր, լու­սան­կար­ներ: Եվ ա­մենևին իսկ լեզ­վի սայ­թա­քում չէ, երբ ա­սում է՝ 100 տա­րի ա­ռաջ տե­ղի ու­նե­ցած ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներ: Դա ձևա­կեր­պում է, որ լայ­նո­րեն կի­րա­ռում են թուրք ժխ­տո­ղա­կան­նե­րը՝ «ցե­ղաս­պա­նու­թյուն» բա­ռի փո­խա­րեն: Հար­ցազ­րույ­ցի ժա­մա­նակ կար­ծես ա­մա­չում է «ցե­ղաս­պա­նու­թյուն» բառն օգ­տա­գոր­ծել և ամ­բող­ջը տա­նում է հի­շո­ղու­թյան դաշտ: Ե­թե փոր­ձենք սեղ­մել-սահ­մա­նել իր ու­զա­ծը, ստաց­վում է այս­պես՝ ե­կեք միայն այ­սօր հի­շենք, բայց հի­շո­ղու­թյունն էլ է փո­փո­խա­կան: Հի­շենք ու­րիշ դր­վագ­ներ: Զո­հե­րը, կո­տո­րած­նե­րը հնա­ցած են, որ­պես­զի ե­րի­տա­սարդ­նե­րին հե­տաք­րք­րի թե­ման, ե­կեք խո­սենք դի­մադ­րող­նե­րից: Եվ չի գոր­ծա­ծում «ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թյուն» բա­ռը: Դի­մադ­րու­թյու­նը խո­ցե­լի տեր­մին է, քան­զի հեշ­տո­րեն կա­րող է շա­հարկ­վել ժխ­տո­ղա­կան­նե­րի կող­մից. ու՞մ ես դի­մադ­րում, պե­տու­թյա՞­նը, բա­նա­կի՞ն: Իսկ ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թյա­նը դի­մում ես, երբ կյանքդ, ու­նեց­վածքդ վտան­գի տակ են:
-Ըստ Ձեզ՝ կար­գա­խո­սի խմ­բագ­րում­ներն ու ցե­ղաս­պա­նու­թյանն առ­նչ­վող ձևա­կեր­պում­նե­րը հնա­րա­վո՞ր են՝ ա­ռանց իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի լուռ հա­մա­ձայ­նու­թյան կամ թե­լադ­րան­քի:
-Ցե­ղաս­պա­նու­թյան թան­գա­րան-ինս­տու­տու­տը շատ պա­տաս­խա­նա­տու հիմ­նարկ է, պա­տա­հա­կան չէ, որ այն­տեղ են անց­կաց­վում պե­տա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­գա­յին մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը: Ցան­կա­ցած լուրջ նա­խա­ձեռ­նու­թյան մա­սին պետք է գո­նե ԱԳՆ-ին տե­ղյակ պա­հեր, իր քայ­լե­րի, տեքս­տե­րի բո­վան­դա­կա­յին մա­սը հա­մա­ձայ­նեց­ներ: Չէ՞ որ «Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան 100-րդ տա­րե­լի­ցի հա­մա­հայ­կա­կան հռ­չա­կա­գի­րը» կարևոր հա­մա­հայ­կա­կան փաս­տա­թուղթ է, և վե­րա­նա­յում­նե­րը կա­րող են խն­դիր­ներ ա­ռա­ջաց­նել: Տվյալ դեպ­քում ես տես­նում եմ ի­րեն բնո­րոշ կա­մա­կո­րու­թյուն, փոր­ձում է ա­ռաջ քա­շել իր տե­սա­կե­տը՝ ան­կախ դրա սխալ կամ խո­ցե­լի լի­նե­լուց: Այդ կա­մա­կո­րու­թյունն ա­նընդ­հատ խն­դիր­ներ կս­տեղ­ծի թան­գա­րա­նի հա­մար:
-Թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տի տնօ­րե­նը խո­սում է փո­փո­խու­թյուն­նե­րից: Հետ նա­յե­լով՝ կա­րո՞ղ եք ա­սել՝ կա­յին բա­ներ, պետք է փոխ­վեին, բա­րե­լավ­վեին, սա­կայն չհասց­րիք:
-Տե­սեք, ես ո­րո­շե­ցի չշա­րու­նա­կել տնօ­րե­նի պաշ­տո­նա­վա­րու­մը: Լրա­ցել էին իմ ղե­կա­վար­ման օ­րեն­քով նա­խա­տես­ված 2 հինգ տա­րի­նե­րը: Սկզ­բուն­քա­յին դիր­քո­րո­շումս հան­գում էր եր­կու կարևոր կե­տի: Մե­կը, որ եր­բեք չպետք է գտ­նել զար­տու­ղի ճա­նա­պարհ­ներ՝ եր­րորդ կամ չոր­րորդ ժամ­կե­տով պաշ­տո­նին մնա­լու հա­մար: Ան­կախ նրա­նից, որ ես այն­տեղ լավ գործ եմ ա­րել, մի­ջազ­գա­յին ճա­նա­չում ու­նի թան­գա­րա­նը, դա բա­ցար­ձա­կա­պես չպետք է նպաս­տեր, որ ես կառ­չեի իմ պաշ­տո­նից: Եվ ո­րո­շե­ցի կյանքս դա­սա­վո­րել այլ ո­լոր­տում, ի­հար­կե, մնա­լով գի­տա­կան աշ­խա­տող: Չպետք է լի­նեն ան­փո­խա­րի­նե­լի մար­դիկ, պետք է գան այլ մար­դիկ, որ կշա­րու­նա­կեն, կլ­րաց­նեն գործդ:
Պաշ­տո­նա­վա­րումս չշա­րու­նա­կե­լու երկ­րորդ սկզ­բուն­քա­յին կետն այն է, որ ես ինձ հո­գե­պես և բա­րո­յա­պես բա­վա­րար­ված էի զգում: Կա­տա­րել եմ ա­ռա­վե­լա­գույն փո­փո­խու­թյուն՝ թան­գա­րա­նը կա­յաց­նե­լու գոր­ծում՝ ցու­ցադ­րու­թյան մա­սով, գի­տա­կան մա­սը ճիշտ ռել­սե­րի վրա դնե­լու ա­ռու­մով: Ցե­ղաս­պանու­թյան թան­գա­րա­նի նոր ցու­ցադ­րու­թյու­նը (5-րդ տա­րին է լրա­նում) ես պատ­րաս­տե­ցի գլ­խա­վո­րա­պես կնոջս հետ, նաև թան­գա­րա­նի աշ­խա­տա­կից­նե­րի ա­ջակ­ցու­թյամբ: Ես և կինս սկզ­բուն­քա­յին դիր­քո­րո­շում ցու­ցա­բե­րե­ցինք և հրա­ժար­վե­ցինք մի­ջազ­գա­յին չա­փա­նիշ­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան՝ ահ­ռե­լի ծա­վա­լի այդ աշ­խա­տանք­ներն ի­րա­կա­նաց­նե­լու հա­մար: Խոս­քը շատ մեծ գու­մա­րի մա­սին էր: Բա­ցի մեր աշ­խա­տա­վար­ձից մենք այլ գու­մար չենք ստա­ցել: Բայց ցա­վա­լի բան պետք է ա­սեմ, այդ ո­րո­շու­մը ինձ չներ­վեց: Հի­մա այս­տեղ փա­կագ­ծեր չեմ բա­ցում:
Կա­րե­լի էր գալ, ցու­ցադ­րու­թյան մեջ փոք­րիկ հա­վե­լում­ներ ա­նել, հա­մա­տեղ քն­նար­կում­ներ անց­կաց­նել, բայց Մա­րու­թյա­նը ե­կավ և ու­զեց միան­գա­մից ջախ­ջա­խել ցու­ցադ­րու­թյու­նը: Այս­տեղ գոր­ծում է «նախ­կի­նի հետ­քե­րը մաք­րե­լու» հայտ­նի բա­նաձևը: Ես ի­րեն բա­ցատ­րել եմ, որ թան­գա­րա­նի ցու­ցադ­րու­թյու­նը ևս 10 տա­րի կա­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել, այդ հաշ­վար­կով է ար­ված: Պա­տա­հա­կան չէ, որ ցե­ղաս­պա­նու­թյան թան­գա­րան-ինս­տի­տու­տը հա­մար­վում է Ա­սիա աշ­խար­հա­մա­սի 10 լա­վա­գույն թան­գա­րան­նե­րից մե­կը: Դա ցու­ցա­նիշ է: Դա աշ­խա­տան­քի ար­դյունք է: Դրա­նով կա­րե­լի էր ոգևոր­վել, բայց չբա­վա­րար­վել: Կա­րե­լի էր գալ գի­տա­կան մա­սը աշ­խու­ժաց­նել, նոր ուղ­ղու­թյուն­ներ գտ­նել: Հինգ ձե­ռագ­րեր աշ­խա­տանք­ներ կա­յին, որ պատ­րաս­տել էին թան­գա­րա­նի աշ­խա­տա­կից­նե­րը, բայց 100-րդ տա­րե­լի­ցի ծան­րա­բեռն­ված օ­րե­րին չէինք հասց­րել հրա­տա­րա­կել: Ի վեր­ջո, կա­րե­լի էր դրանք հանձ­նել տպագ­րու­թյան, այլ ոչ թե պայ­քա­րել նա­խոր­դի ստ­վե­րի դեմ:
-Մի փոքր շեղ­վե­լով օր­վա թե­մա­յից, հե­տաքր­քիր է Ձեր կար­ծի­քը՝ Ցե­ղաս­պա­նու­թյան ճա­նաչ­ման խնդ­րի վե­րա­բե­րյալ: Ա­սում էին՝ Ցե­ղաս­պա­նու­թյան 100-րդ տա­րե­լի­ցով ոչ թե ա­վարտ­վում, այլ սկս­վում է հայ ժո­ղովր­դի պայ­քա­րը: Բայց կար­ծեք շատ անն­կատ է դար­ձել մեր պա­հան­ջա­տի­րու­թյու­նը:
-2016-ին դեռ ա­սել եմ այդ մա­սին, որ ցե­ղաս­պա­նու­թյան 100-րդ տա­րե­լի­ցից հե­տո հե­տաք­րք­րու­թյու­նը թե­մա­յի շուրջ ո­րո­շա­կիո­րեն կն­վա­զի, բայց ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում նոր թափ կս­տա­նա: Բնա­կան է, որ 100-րդ տա­րե­լի­ցը և բազ­մա­ծա­վալ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի անց­կա­ցու­մը պետք է ո­րո­շա­կի լից­քա­թափ­ման բե­րեին: Հի­մա այդ փուլն է, բայց մի շատ վտան­գա­վոր երևույթ նկատ­վեց: Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րի կոնգ­րե­սի ստո­րին պա­լա­տը և Սե­նա­տը շատ ա­րագ ըն­դու­նե­ցին Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը ճա­նա­չող բա­նաձևը։ Այ­նինչ մենք 30 տա­րի պայ­քա­րում էինք, ապ­րում­նե­րի մեջ էինք… Հի­մա հարց է ա­ռա­ջա­նում՝ ին­չու՞ դա տե­ղի ուեն­ցավ, և ին­չու՞ է Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան հար­ցը՝ պա­հան­ջա­տի­րու­թյան, ի­րա­վունք­նե­րի վե­րաձևա­կերպ­ման, հանձ­նվում… Քիմ Քար­դա­շյա­նին: Սրանք շատ լուրջ վտանգ­ներ են: Ա­սում են՝ մի ող­բեր­գու­թյուն է, երբ մի բան շատ ես ու­զում, ու չես ստա­նում, մեկ ու­րիշ ող­բեր­գու­թյուն, երբ վեր­ջա­պես ստա­նում ես: Մեզ ուղ­ղա­կի նե­տել են դա, ա­սում են՝ դա՞ էիք ու­զում, ճիշտ ժա­մա­նակն է, վերց­րեք, թող դրա­նով զբաղ­վի Քիմ Քար­դա­շյա­նը: Մեր ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան, հի­շո­ղու­թյան, ի­րա­վունք­նե­րի վե­րա­կան­գն­ման հար­ցը տր­վել է շոու բիզ­նե­սա­յին խիստ կաս­կա­ծե­լի վար­քա­գիծ ու­նե­ցող ան­ձի: Շա­տե­րի մոտ կա ոգևո­րու­թյուն, բայց ի­րա­կա­նում դա ող­բեր­գու­թյուն է, ո­րով­հետև հար­ցի լր­ջա­ցու­մը հս­կա­յա­կան չա­փի ան­կում է ապ­րել: Լր­ջա­գույն խն­դիր եմ տես­նում մի­ջազ­գա­յին զար­գա­ցում­նե­րի մեջ: Մեկ դր­վագ նշե­ցի:
-Հա­մա­վա­րա­կի, ար­տա­կարգ դրու­թյան թե­ման դժ­վար է շր­ջան­ցել այս օ­րե­րին: Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ պետք է ա­նել՝ տե­սա­կա­նո­րեն և գործ­նա­կա­նում:
-Շատ լուրջ մար­տա­հրա­վեր է բո­լոր ա­ռում­նե­րով: Մենք ու­նե­նա­լու ենք կյան­քը հա­մա­ճա­րա­կից ու մե­կու­սա­ցու­մից ա­ռաջ ու դրա­նից հե­տո: ՈՒ­նե­նա­լու ենք ի­րա­վի­ճակ, որ հա­վա­սա­րա­զոր է ԽՍՀՄ փլուզ­մա­նը, երբ մեր կան­քը 91-ից ա­ռաջ էր ու հե­տո: Իմ պատ­կե­րաց­մամբ՝ փոխ­վե­լու է մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ո­րա­կը: Բո­լորս պետք է հո­գե­բա­նո­րեն և մնա­ցած ա­ռում­նե­րով պատ­րաստ լի­նենք հետ­կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին Հա­յաս­տա­նում ապ­րե­լուն: Կու­զեի, որ այս ա­մեն ին­չի մի­ջից դուրս գանք ա­վե­լի ամ­րա­ցած: Շատ բան կախ­ված է գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­նե­րից, նրանք պետք է կա­րո­ղա­նան ճիշտ ուղ­ղոր­դել հան­րու­թյա­նը, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան մթ­նո­լորտ արթ­նաց­նե­լու ա­ռու­մով, երկ­րոր­դը՝ հա­սա­րա­կու­թյան խո­ցե­լի շեր­տե­րին և՛ պե­տա­կան, և՛ ան­հա­տա­կան, և՛ հա­սա­րա­կա­կան ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նե­լով: Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին ֆե­նո­մե­նը ԽՍՀՄ փլու­զու­մը չէ, ոչ էլ երկ­րա­շար­ժը, որ նպաս­տի ար­տա­գաղ­թին: Նույն խն­դի­րը կա տար­բեր եր­կր­նե­րում. այս ճգ­նա­ժա­մը սրա­նով է ո­րա­կա­պես տար­բեր­վում: Մենք պետք է մնանք մեր հայ­րե­նի­քում և փոր­ձենք գտ­նել կարևոր բա­նաձևը՝ հա­մա­կե­ցու­թյան, հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան և ա­պա­գան անվ­տանգ դարձ­նե­լու: Մեզ այլ տեղ չեն սպա­սե­լու նոր ու բա­րե­կե­ցիկ կյանք դա­սա­վո­րե­լու հա­մար:
-Հա­մա­վա­րա­կով պայ­մա­նա­վոր­ված՝ ա­ռա­ջին ան­գամ ապ­րի­լի 24-ին երթ չի լի­նի: Ի՞նչ պետք է ա­նենք, որ հի­շա­տա­կի ու պա­հան­ջա­տի­րու­թյան այդ օ­րը անն­կատ չանց­նի մեր կող­քով:
-Ա­յո, 1967-ից հե­տո՝ 53 տար­վա մեջ ա­ռա­ջին դեպքն է, որ հա­մա­ժո­ղովր­դա­կան երթ չի լի­նե­լու: Կլի­նեն մար­դիկ, ան­հատ­ներ, ով­քեր կբարձ­րա­նան Ծի­ծեռ­նա­կա­բեր­դի հու­շա­հա­մա­լիր: Տվյալ դեպ­քում մեկ այլ կարևոր բա­նաձև եմ ու­զում նշել, որ թան­գա­րա­նում աշ­խա­տե­լիս էի ա­սում. մեզ հա­մար ապ­րի­լի 24-ը ա­մեն օր է՝ աշ­խա­տան­քի ա­ռու­մով, բայց հի­շե­լու և պա­հան­ջե­լու ա­ռու­մով՝ պետք է լի­նի 365 օր բո­լո­րի հա­մար: Եվ դրա հա­մար պար­տա­դիր չէ ա­մեն օր գնալ Ծի­ծեռ­նա­կա­բերդ: Ապ­րի­լի 24-ը խոր­հր­դան­շա­կան ի­մաստ ու­նի: Եվ լավ կլի­նի՝ չտա­ռա­պենք ապ­րի­լի 25-ի հա­մախ­տա­նի­շով, այն է՝ 24-ը անց­նի, որ 25-ից նոր տրա­մադր­վենք ի­րա­կան գար­նա­նը: Այս հո­գե­բա­նու­թյու­նից պետք է ա­զատ­վել: Ապ­րի­լի 24-ը ոչ թե ըն­կճ­վա­ծու­թյուն, զո­հի բար­դույթ ա­ռա­ջաց­նե­լու, այլ հի­շե­լու, պա­հան­ջե­լու և այդ գի­տակ­ցու­թու­թյամբ պե­տու­թյան օ­րի­նա­պաշտ քա­ղա­քա­ցի լի­նե­լու հրա­մա­յա­կան է պա­րու­նա­կում իր մեջ: Ցե­ղաս­պա­նու­թյան թե­ման բա­զում ու բազ­մա­պի­սի դաս­տիա­րա­կիչ շեր­տեր ու­նի: Ա՛յ, այս ձևով պետք է այն մա­տուց­վի հան­րու­թյա­նը:
Զրույ­ցը՝
Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 8395

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ